فهرست مطالب این مقاله
با توجه به نقش کلیدی صنعت هوایی در حفظ و ارتقاء ایمنی، کارایی و قانون مندی درحمل و نقل هوایی این صنعت در پویایی اقتصادی و اجتماعی جامعه جایگاه ویژه ای دارد؛ بنابراین نقش کلیدی نرم افزار نگهداری و تعمیرات در صنایع هوایی، تعمیر ونگهداری قطعات، تأمین به موقع تجهیزات و قابلیت اطمینان آن ها برای مدیران ارشد این صنایع از اولویت راهبردی هر کشوری به شمار میآید.
اثر شرایط منطقه ای و بین المللی ایران در اهمیت نگهداری و تعمیرات صنایع هوایی
شرایط منطقه ای و بین المللی ایران در دنیا باعث شده است که موضوع صنعت هوایی به یکی از صنایع حیاتی و راهبردی کشور تبدیل شود. با توجه به اهمیت نگهداری و تعمیرات ( نت ) در صنعت هوایی که یکی از فرایندهای اصلی حوزه های هوایی کشور است و همچنین با در نظر گرفتن اینکه ایران در تحریم به سر میبرد و امکان خرید هواپیماهای جدید ( در حوزه نظامی و غیرنظامی ) و اضافه نمودن آنها به ناوگانها و صنعت هوایی کشور وجود ندارد و از طرفی به دلیل موقعیت ایران در منطقه و تهدیدهای نهان و آشکار دشمنان ، کشور را ملزم به حفظ آمادگی کلیه نیروهای دفاعی می کند . به این معنا که کلیه تجهیزات ، ماشین آلات و امکانات ( به ویژه هواپیماهای نظامی که به عنوان اولین عامل دفاعی هر کشور محسوب می شود ) میبایست در آمادگی کامل به سر ببرند . بر اساس مطالب بیان شده در فوق این نتیجه حاصل می شود که بحث نگهداری و تعمیرات در صنعت هوایی که حدوداً ۱۵ تا ۶۰ درصد از کل هزینه های سازمان را شامل می شود ، از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است.
اهمیت نگهدای و تعمیرات اضطراری در صنعت هوایی
در صنعت هواپیما نگهداری و تعمیرات به دو صورت برنامه ریزی شده و برنامه ریزی نشده است.
یک عقیده ای که در میان مهندسین هوانوردی وجود دارد این است که آنها برنامه های مربوط به نگهداری و تعمیرات را انجام می دهند تا نیازی به برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات نباشد ولی در دنیای واقعی این طور نیست بطوریکه در واقعیت ممکن است هر چیزی رخ دهد و هواپیما در مواقعی که برنامه ریزی نشده باشد نیز نیاز به تعمیرات اضطراری داشته باشد به عبارت دیگر تعمیرات خارج از برنامه ریزی باشد. بطوریکه بر اساس گزارش خطوط هواپیمایی مشخص شده که حدود ۹۰ درصد از کارهای مربوط به نگهداری و تعمیرات برنامه ریزی نشده هستند ، نگهداری و تعمیرات هواپیما ازنظر فناورانه شامل سطح تعمیرات سبک ، نیمه سنگین و تعمیرات سنگین یا اورهال است .
تعمیر کن بعد از اینکه خراب شد، اما آگاهانه
Fix It After It Breakes, But Awakenedly
از اورهال تا طراحی و ساخت هواپیما
با توجه به اینکه اورهال و مونتاژ در ارتباط با هم هستند و از تجربیات هر بخشی می توان برای بخش های دیگر نیز استفاده کرد ، بنابراین هر کشوری که توانایی اورهال هواپیما را داشته توانایی مونتاژ آن را هم دارد . هزینه های نت هواپیما در طول عمرش ۲ تا ۳ برابر قیمت هواپیما است . بنابراین توانایی شرکتهای هواپیمایی و کشورها در کاهش هزینه ها نقش به سزایی در سودآوری ، صنعت حمل و نقل هوایی دارد . برخورداری از توانایی نگهداری و تعمیرات به عنوان سطحی از فناوری ، مقدمه ای برای کسب سطوح بالاتر مانند طراحی و ساخت هواپیما است.
اگر کشوری توان تعمیرات را داشته باشد می تواند در عرصه ساخت نیز وارد شود و در این عرصه نیز به موفقیت هایی برسد . در دهه گذشته ، توسعه صنعت هوانوردی ، رشد اقتصادی رادیکالی را نشان داده است . به طور مشابه ، تقاضای مسافر در حال حاضر، شکوفا شده است و نشان دهنده افزایش ۵ ٫ ۲ درصدی از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ و در سال ۲۰۱۷ به ۳۱ درصد رسیده است ، ( ایکائو ۲۰۱۴ ) . پژوهشها و آمارها حاکی از آن است که صنعت هوایی با بازارهای بین المللی حدوداً ۳۶۰۰ میلیارد دلاری روبه رو است و پیش بینی می شود که این بازارها تا سال ۲۰۳۴ به ۵۵۷۰ میلیارد دلاری برسد ؛ همچنین پژوهش ها نشان میدهد که امروزه بازار بین المللی برای تعمیرات و نگهداری معادل ۱۰ ٫ ۷ میلیارد دلار است که این رقم به معنای یک فرصت بزرگ برای کشور به منظور تخصیص بهینه منابع و منافع حاصل از آن ، اما علاوه بر فرصتهایی که برای کشور فراهم می کند ، تهدیدهایی نیز به همراه دارد برای مثال ، نتایج پژوهش ها نشان می دهند که به علت وجود تحریم ها در سالهای اخیر حدودا از ۲۵۷ ناوگانهای هوایی کشور فقط ۱۶۸ ناوگان توانایی ارائه خدمات به استفاده کنندگان را دارند . این آمارها حکایت از با اهمیت بودن صنعت هوایی است .
نگهداری و تعمیرات یکی از مفاهیم اساسی در سازمان های پیشرفته و در حال حرکت به سوی کلاس جهانی محسوب می شود که جایگاه ویژه ای در سطح مدیران به ویژه مدیران ارشد و کارکنان سازمان دارد . نگهداری و تعمیرات صحیح علمی و برنامه ریزی شده با روشهای نوین مستقیما بر بهره وری، کیفیت محصولات، هزینه های تولید مستقیم، قابلیت اطمینان تجهیزات و سودآوری تأثیر می گذارد.
برنامه ریزی در امور نت، لزوما در جهت نت پیشگیرانه نیست بلکه تعمیرات اصلاحی غیر فوری را هم شامل می شود
اقتصاد و امنیت وابسته به نگهداری و تعمیرات
نگهداری و تعمیرات را به مجموعه ای از فعالیتهایی که هدف آن نگهداری و یا آماده سازی یک دستگاه به گونه ای که بتواند وظایف خود را به طور کامل انجام دهد ، تعریف کرده اند . بر اساس این تعریف فعالیتها شامل انجام سرویس های عمومی ، بازرسی های دوره ای ، کنترل پیوسته شرایط تعمیرات اساسی و تعویض های پیشگیرانه است . از آنجایی که این صنعت به صورت مستمر در معرض تغییر و تحولات است و سرمایه گذاری زیادی نیز می طلبد همچنین به دلیل این که حفظ نگهداری و تعمیرات هواپیما باعث منافع زیادی ازجمله توسعه منطقه ای ، امنیت ملی و نوآوری های مربوط به آن و درنتیجه باعث توسعه اقتصادی کشور می شود، اهمیت این موضوع را دوچندان میکند. راهبرد نگهداری و تعمیرات ، دیدگاه یک سازمان را در مورد نحوه حفظ سلامت و ایمنی دارایی ها در سراسر چرخه عمر آنها مشخص می کند. درنتیجه راهبردهای نگهداری و تعمیرات شامل موارد زیر است ؛
نگهداری و تعمیرات اصلاحی ، اقدامی اصلاحی برای بازگرداندن تجهیزات و ماشین آلات به حالت کارکردی خود بعدازاینکه این تجهیزات به صورت غیر منتظرهای متوقف شدند ، صورت می گیرد ، این عمل شامل تعمیر یا تعویض قطعات شکست خورده است که می توان آن را در صورت نیاز انجام داد.این راهبرد می تواند منجر به خرابی تجهیزات جانبی ، زمانهای طولانی تعمیرات ، ایمنی ماشین آلات و خطرات زیست محیطی شود ؛ بنابراین سرمایه گذاری بر روی نگهداری و تعمیرات اصلاحی نسبت به راهبردهای دیگر بسیار کمتر است ؛
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه : یک فرایند مبتنی بر فاصله در دوره زمانی مناسب است. این راهبرد بر روی تجهیزات عملیاتی اجرا می شود تا از هرگونه شکست احتمالی و یا تخریب شدیدی که ممکن است قابلیت اطمینان تجهیزات را در آینده تحت تأثیر قرار دهند ، جلوگیری کند. درنتیجه می توان هدف این راهبرد را افزایش کارایی ، قابلیت اطمینان تجهیزات ، کاهش توقفات اضطراری و جلوگیری از استهلاک نام برد.
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر قابلیت اطمینان : این راهبرد فرایندی است که نیازهای متفاوت نگهداری تجهیزات و ماشین آلات را در شرایط کاری مختلف مشخص و تعیین می کند بطوریکه هر کدام از این تجهیزات بتوانند به بهترین شکل ممکن وظایف اصلی خود را انجام دهند ، نگهداری و تعمیرات مبتنی بر قابلیت اطمینان از یک سو تعیین می کند چه کارهایی باید برای تداوم عمر هرگونه سرمایه های فیزیکی انجام شود و از سوی دیگر این راهبرد انتظاراتی که کاربران از تجهیزات دارند را مشخص و عملیاتی می سازد. بدون وجود PM بهره برداری و تجزیه قابلیت اطمینان و تعمیرات کاهش میابد. این فرایند با یافتن ماشین آلات بحرانی و تحلیل حالات خرابی و آثار آن ( FMEA ) ، تجزیه وتحلیل عوامل مؤثر در قابلیت اطمینان و تجزیه و تحلیل اثرات خرابی یک ماشین در کل کارخانه انجام می گیرد.
نگهداری و تعمیرات پیش گویانه : یک فرایند و تکنیکی است که از ابزارها و روشهای نظارت بر شرایط سازمانی استفاده می کند تا عملکرد تجهیزات را در حین فعالیتهای عادی و روزمره را ردیابی کند ، نقایص احتمالی را پیدا کند و آنها را قبل از بروز خرابی و نقص برطرف سازد ؛ به عبارت دیگر این راهبرد ، پیش از آنکه خرابی چنان پیشروی کند که کارکرد تجهیزات به طور کامل از بین رود ، فرصتی برای واکنش و تعمیرات آنها فراهم می کند. در نهایت نرخ خرابی و هزینه ها کاهش می یابد.
نگهداری بهره ور فراگیر : یک رویکرد راهبردی است که فعالیتهای نگهداری را در سازمان بهبود می بخشد و باعث ایجاد تمرکز و مشارکت کلیه کارکنان در سازمان می شود . بکارگیری این راهبرد در سازمانها ، اثربخشی تولید را افزایش ، عملکردها را بهبود و هزینه ها را کاهش می دهد. امروزه باوجود رقابتهای شدید تجاری در جهان ، شاید Total Productive Maintenance یا (TPM) تنها رمز موفقیت نگهداری و تعمیرات شرکتهای پیروز باشد .
عوامل کلیدی مؤثر بر آینده نگهداری و تعمیرات صنعت هوایی ایران
در راستای پیشگیری از خرابی ها به آینده پژوهی و تحلیل و برسی داده های جمع آوری شده در طول تعمیرات قبلی و سایر عملیات ها نیاز داریم . که این عامل موجب کاهش تعداد چکها در طول زمان ، افزایش قابلیت دسترسی هواپیما و درنهایت کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری و همچنین با استفاده از نوع و هواپیما ، وضعیت هواپیما ، ظرفیت نگهداری و دیگر محدودیتهای عملیاتی در نظر گرفته شده به بررسی بهینه سازی برنامه کنترل نگهداری و تعمیرات بلندمدت برای ناوگانهای هوایی و حداقل سازی فاصله اتلاف بین چک ها پرداخته است . محققان در این پژوهش به این نتیجه رسیدند که از یک سو با استفاده از این روش می توان در مقایسه با روال فعلی ، تعداد چک های برگشتی را تا حدود 7 درصد در طول چهار سال کاهش داد درحالی که زمان محاسبات کمتر از پانزده دقیقه است ؛ و از سوی دیگر این امر می تواند منجر به پس انداز ۱ ٫ ۱ میلیون دلار در هزینه های نگهداری و تعمیرات برای ناوگانها و همچنین تولید بیش از ۹ ٫ ۸ میلیون دلاری درآمد به دلیل افزایش قابلیت دسترسی هواپیما شود . محققان پژوهشی عوامل کلیدی و نیروهای پیشران مؤثر بر آینده نگهداری و تعمیرات صنعت هوایی ایران را در موارد زیر خلاصه کرده اند.
محققان سناریوهای سازگار برای آینده نگهداری و تعمیرات صنعت هوایی در ایران را با استفاده از نرم افزار ScenarioWizard تبیین کردند. با تحلیل اثر متقابل به تأثیرگذاری و تأثیرپذیری کلی هر یک عوامل پرداختند و به این نتیجه رسیدند که هیچ عاملی در مواردبالا وجود ندارد که عاری از هرگونه تأثیرپذیری و تأثیرگذاری باشد که محتمل ترین سناریو، افزایش عوامل تحریم و وابستگی بیشتر صنایع به فناوری دانش بنیان و داخلی کشور پیش بینی می کند؛ بنابرایناین صنعت باید اهتمام جدی در بهبود وضعیت این عامل ها داشته باشد و اقداماتی نظیر آسانسازی شرایط برای ایجاد بخش های فنی جدید با فنّاوری روز دنیا از جمله استفاده از نرم افزار نگهداری و تعمیرات بومی، توجه به ظرفیت دانش بنیان در کشور می تواند نقش بسزایی در بهبود این عامل ها داشته باشد.
صنعت هوایی باید کارکنان متخصص و کارآمد را شناسایی کند و به منظور ارتقاء مهارت و عملکرد آن ها برنامه ریزی هایی داشته باشد. در این سناریو، صنعت هوایی باید به برنامه ریزی و تدوین راهبرد مناسب مدیریت دانش در سطح سازمان ، پیاده سازی سیستم های نگهداری و تعمیرات اطمینان محور و بومی، بهبود قابلیت های تحقیق و توسعه نگهداری و تعمیرات پیشرفته برای بخش های تولید و تعمیرات بپردازد تا بحران هایی که ممکن است در آینده به وجود آید مدیریت شود. راهبرد بر سلامت و صحت تجهیزات و ماشین آلات و کاهش اشتباهات کارکنان چه به صورت عمدی و چه سهوی تأکید دارد و به طورکلی نگهداری و تعمیرات باید به عنوان یک عامل تأثیرگذار در صنعت هوایی از توافات ناگهانی جلوگیری کند.
فناوری، یک فعالیت کارامد را کارامد تر و یک فناوری ناکارامد را ناکارامد تر میکند،پسقبل از استفاده از فناوری فرایندهایتان را بهینه کنید و قبل از آن ذهن هایتان را
بیل گیتس، بنیانگذار شرکت مایکروسافت
برطبق مطالعات انجام یافته در مرکز توسعه هوا دریا در پنسیلوانیا که بر روی پمپهای هیدرولیک هواپیما صورت پذیرفته ، نتیجه گیری شده است که بهبود ۶۶ درصدی در فیلتراسیون باعث ۴ برابرشدن و بهبود ۹۳ درصدی فیلتراسیون باعث ۱۳ برابرشدن طول عمر پمپهای مذکور شده است .
دیدگاه ABB در خصوصRCA : یک فرآیند مبتنی بر شواهد است که در آن حقایق اصلی درباره اتفاقات ناخوشایند گذشته آشکار شده و بوسیله آن فرصتهای موجود برای ایجاد بهبودهای پایدار مشخص می گردد .
دیدگاه ABB در خصوصRCA : یک فرآیند مبتنی بر شواهد است که در آن حقایق اصلی درباره اتفاقات ناخوشایند گذشته آشکار شده و بوسیله آن فرصتهای موجود برای ایجاد بهبودهای پایدار مشخص می گردد .
یک هواپیمای DC-8 برای 20000 ساعت پرواز 4 میلیون ساعت بازرسی سازه ای لازم داشت، یعنی هر ساعت پرواز این پرنده با تفکر سنتی 1950 حدود 200 ساعت بازرسی سازه ای نیاز داشت، اما بویینگ 747 تولید شد، یک هواپیمای غولپیکر ، دو طبقه بود که این استراژی برای بازرسی آن جوابگو نبود پس از تشکیل جلساتی دربین افراد صاحب نظر ،کسانی که با تعمیرات و سیسم ها اشنایی داشتند در مورد لزوم اجرای سیستم جدید نگهداری و تعمیرات، نظر خواهی شد و در دوره تعمیر، محتوای فنی و اولویت ها و … بازنگری انجام شد. در نتیجه بازرسی بوینک 747 را به 66000 ساعت رساندند که هر ساعت پرواز 3.3 ساعت بازرسی لازم داشت. DC-8 حدود 339 مورد تعمیر اساسی لازم داشت که آن را در هواپیمای DC-10 را به 10 مورد رساندند.
لزوم وجود نرم افزار نگهداری و تعمیرات در صنعت هوایی ایران
نرم افزار نگهداری و تعمیرات کاوش داده صنعت نوین، با پیاده سازی سیستم های نگهداری و تعمیرات بومی، با بهبود قابلیت های تحقیق و توسعه نگهداری و تعمیرات و فناوری های پیشرفته و به روز جهانی ، کوشش به عمل آورده تا صنایع کشورمان از جمله صنایع هوایی را از هر گونه بحران هایی که ممکن است در آینده به وجود آید مدیریت کند:
- برنامه ریزی و اجرای تعمیرات اساسی، تعمیرات جزئی، تعمیرات پیشگیرانه و تعمیرات مبتنی بر شرایط را به صورت سیستماتیک انجام دهند.
- هزینه های نگهداری و تعمیرات را کاهش دهند و بهینه سازی کنند.
- عملکرد و ایمنی ماشین آلات و تجهیزات را بهبود بخشیده و طول عمر آنها را افزایش دهند.
- گزارشگیری و نظارت بر فعالیتهای نگهداری و تعمیرات را آسانتر و دقیقتر کنند.
- نرم افزار با سایر سیستمهای موجود در سازمان، مانند سیستم CRM، ERP، EAM و … یکپارچه شوند